Baankarakter & historie

Klassieke Heidebaan

De klassieke heidebaan ligt in het landschap zoals het zich gevormd heeft. De natuur heeft min of meer vrij spel. Het golfspel is daardoor tactisch. Niet het ‘lang vanaf de tee en hoog aanspelen van de green’ maar het zoeken naar de meest geschikte route waarbij de golfer beloond wordt als de risico’s worden afgewogen. Daarmee onderscheidt de baan zich van het ontwikkelde type van de afgelopen 80-90 jaar: de parkachtige baan.

Heelsum

De Schotse Steve Marnoch heeft de oorspronkelijke baan van Hetzberger gerenoveerd in de richting van een klassieke heidebaan. De zandige ondergrond is goed vergelijkbaar met de ondergrond van de heidebanen uit de vorige eeuw. Ook hier was er een heidevegetatie voordat er in het begin van de vorige eeuw plaats werd gemaakt voor de akkerbouw. Het was dus zaak om het landschap weer terug te brengen. Als leidraad is daarvoor het open heidegebied gebruikt. Als bijzonderheid zijn daar de uit de ijstijd afkomstige droogdalen nadrukkelijk in het ontwerp meegenomen. Hierdoor ontstond een beeld van open natuur, vliegdennen met veel open zand (verstuivingen). Een beeld dat precies aansluit bij het beeld uit het begin van de vorige eeuw. Voor het spel zijn er bunkers gemaakt die zijn geïnspireerd op de duinkoppen zoals ze aan de kust voorkwamen. 

Karakteristieken (klassieke) heidebaan 

• Individueel karakter
• Open terrein, lange zichtlijnen
• Zandige ondergrond (roodzwenk, links golf)
• Bunkering en ondulatie volgen de contouren van het landschap
• Tactisch golfspel met af en toe bredere fairways
• Heide/open rough 

Zand, zand en nog eens zand.

Het spel zoals we dat vandaag kennen is ontwikkeld op de kustbanen in Schotland. Op het onvruchtbare gebied tussen de zee en het bebouwbare land (‘linking land’ vandaar de aanduiding Golf Links voor dit soort banen) werden de beste omstandigheden gevonden om te spelen. Veel ruimte, laag gras (mede door schapen), en hindernissen als struiken en open zandgebieden. Zand werd vanaf het begin al gezien als hindernis die overwonnen moest worden door vaardigheid. Daarom bestaat de regel dat ‘zand alleen op de green als een los natuurlijk voorwerp mag worden verwijderd’ al  heel lang. De zandbunker was in het begin niet veel meer dan de schuilplaats voor schapen die ter plekke graasden. Ook al is een klassieke heidebaan niet hetzelfde als een links baan het heeft er wel veel eigenschappen mee gemeen. De golfbaan in Heelsum is door de zandondergrond het hele jaar bespeelbaar én ook in de winter zijn er vrijwel altijd zomergreens. 

Van kustbaan naar heidebaan

Na de kustbanen volgden de aanleg van de klassieke heidebanen. De eerste succesvolle banen in het binnenland werden dan ook aangelegd op een zandige ondergrond. De keuze viel daarbij op de arme heidegronden. Een beroemde strook land waar veel beroemde banen (Sunningdale, Wentworth, St. George’s  Hill, Hankley Common) zijn ontwikkeld in die tijd is de zogenaamde ‘Surrey Sand Belt’. Het ontwerp van een baan werd ook belangrijker. Aan de kust konden de holes als vanzelf tussen duinen geplaatst worden met alleen mens- en paardekracht. Op heidebanen kon dat niet op dezelfde wijze en werd de invloed van de baanarchitect op het ontwerp groter. De baanarchitect maakte hierbij optimaal gebruik van de kenmerken van het landschap en creëerde ‘risk & reward’ mogelijkheden in de holes. Veel van de uitgangspunten voor het ontwerpen van golfbanen stammen uit deze tijd die daarom ook vaak de ‘Golden Age of Golfarchitecture’ wordt genoemd. Dat men veel van de karakteristieken van kustbanen gebruik maakte en veelvuldig open zand toepaste is te zien op de een schilderij uit 1925 van Sunningdale (zie figuur).

De duinen als inspiratie

De duinen zijn het resultaat van jarenlang spel tussen wind, zand en gras. Als er veel betreding was dan werd de ontwikkeling van gras onderdrukt. Daar waar dus schapen schuilden ontstonden zandkuilen met daar boven op grasbegroeiing. Dit natuurlijke beeld (zie foto) is meegenomen bij de vormgeven van bunkers op banen in het binnenland.